Categorie: 21st century

Laatst kwam ik iets tegen waar ik direct enthousiast van werd: self organized learning environments (zelf georganiseerde leeromgevingen). Hierbij gaan kinderen onderzoek doen naar een bepaald onderwerp, máár is het proces eigenlijk veel belangrijker. Helemaal 21e eeuws, compleet met hulpmiddelen en een verwachting: presenteer binnen het uur je antwoord.

Het is helemaal niet moeilijk om je deze self organized learning environments aan te leren! Sinds ik mijn eerste heb gedaan, wil ik meer en meer…

 

SOLE’s

Sole’s, zoals self organized learning environments worden afgekort, komen uit India. Daar heeft de Engelse professor Sugata Mitra ooit de eerste sole bij toeval ontdekt (of eigenlijk was het naar aanleiding van een onderzoek/ experiment dat hij deed). In de sloppenwijken zette hij een computer neer. Die werd goed vastgemaakt aan de muur en kon eigenlijk alleen maar aan.

In de dagen en weken die volgden kwamen er steeds meer kinderen uit de sloppenwijk naar de computer. Daar leerden ze samen de computer beter kennen en bouwden ze hun vaardigheden uit.

Daarmee bewees Sugata Mitra een aantal zaken:

• Kinderen – waar ook ter wereld en in welke omstandigheden dan ook – zijn geneigd om te leren en zich te ontwikkelen;
• Je hoeft als leerkracht niet alleen maar kennis over te dragen. Juist het aannemen van een coachende rol helpt kinderen om zelf tot leren te komen.

Deze twee punten spreken mij enorm aan. Ik geloof ook oprecht dat ieder kind van nature wil leren, maar dat ze teveel vast zitten in het systeem dat wij met z’n allen hebben opgezet.

Daarom probeer ik met een regelmatige Sole de patronen te doorbreken.

 

Hoe werkt een SOLE?

Wil je zelf aan de slag met een SOLE? Heel moeilijk is het niet. Je hebt als leerkracht een leervraag nodig. Wat moeten de leerlingen leren?

Ik gebruik daar zelf de doelen van onze wereldoriëntatiemethode voor, maar je kan ook allerlei vragen van het internet plukken. Bijvoorbeeld:

• Waar dienen vitaminen voor?
• Waarom werd de Koude Oorlog ‘koud’ genoemd?
• Hoe komt koffie in de winkel?
• Kun je aardbevingen voorkomen?

Dan is het de bedoeling dat je de leervraag prikkelend presenteert. Dat kan je doen door een verhaal te vertellen, foto’s of een filmpje te laten zien of op een andere creatieve wijze. Maar eindig altijd met de onderzoeksvraag.

De eerste keren moet je de kinderen nog op weg helpen. Zeg dat ze 45 minuten de tijd hebben om antwoord te vinden, dat ze zelf groepjes van 4 moeten vormen, onderling altijd mogen ruilen (van groepjes, bijvoorbeeld omdat het niet klikt of de groep een andere kant op wil dan het individu) en onderling ook altijd informatie uit mogen wisselen (het is geen wedstrijd, maar een kwestie van samen leer je meer). Ze mogen tijdens de les een aantal hulpmiddelen gebruiken:

• Een chromebook of laptop met internetverbinding (voor het zoeken naar informatie)
• Een bronnenboek (over het thema of gewoon het bronnenboek van de lessen wereldoriëntatie)
• Een telefoon (om mensen te bellen die meer over het thema weten).

Vervolgens start het onderzoek. De kinderen werken naar een poster toe (gewoon een A3). Deze moet inhoudelijk antwoord geven op de vraag, maar het gaat niet om hoe mooi de poster is. De poster is een middel, geen doel!

Na drie kwartier presenteren de groepjes hun antwoord en komt de klas samen tot een eenduidig antwoord van de onderzoeksvraag.

In een optimale setting wordt er daarna nog uitgebreid geëvalueerd over het proces.

De leerkracht doet tijdens de uitvoering eigenlijk helemaal niets, hooguit faciliteren (papier regelen, iets printen). De leerkracht observeert en brengt hier later verslag van uit.

 

Nieuwe leerdoelen per SOLE

Eerder al schreef ik dat in een SOLE het product en de leervraag niet het belangrijkste zijn. Het gaat er vooral om het leerproces. Als je als leerkracht observeert zal je heel veel zaken gaan zien. Die kun je voor jezelf noteren als nieuwe leerdoelen voor de klas. Sommige van die leerdoelen verdienen aandacht door een voorbeeld te geven of ze uit te bouwen in een les. Je kan per SOLE ook afspreken dat een van de leerdoelen centraal staat. Denk daarbij aan:

• Hoe verdeel je de taken in een groepje?
• Hoe bespreek je in je groepje de gevonden informatie?
• Hoe verwerk je informatie?
• Hoe zoek je op de juiste manier naar informatie? Is het een kwestie van het eerste het beste bericht kopiëren, plakken en op je poster kladderen? Of ga je feiten checken?
• Hoe voer je een telefoongesprek? (of een interview)

 

Aandachtspunten

Omdat ik er al een paar Sole’s op heb zitten, heb ik ook wat aandachtspunten voor leerkrachten die er het maximale uit willen halen.

• Het telefoneren kan nogal een dingetje zijn. Kinderen zijn dit helemaal niet gewend. Dit moet je eigenlijk opbouwen. Begin met een telefoontje naar iemand die thuis zit (en spreek dit van tevoren af) en bouw dit uit naar telefoontjes naar externen. Spreek af met de kinderen hoe ze een telefoontje voeren, want niet iedereen zit daar op te wachten (stel je voor, leg uit wat je aan het doen bent en vraag of de gebelde tijd voor je heeft). Mijn ervaring is dat veel mensen het verrassend en leuk vinden dat ze door kinderen gebeld worden, maar niet iedereen is die mening toegedaan. Vertel kinderen dat ook om teleurstelling te voorkomen.
• Het mogen gluren bij de buren kan nogal eens leiden tot afkijkgedrag en een soort van competitiegevoel. Dat is nergens voor nodig, maar zit er bij kinderen wel heel diep in. Besteed hier aandacht aan!
• De poster is een eindproduct en hoeft niet mooi te worden. Toch zijn er iedere keer weer kinderen die 45 uur bezig zijn met markeerstiften, potloden en stiften om de mooiste tekeningen van sterren, vulkanen en zelfs eenhoorns te maken. Dit is niet de bedoeling van de Sole! Reken daar dus ook snel mee af ;).

 

Verdieping

Natuurlijk kun je met SOLE’s ook de verdieping in. Als kinderen er eenmaal bekend mee zijn, biedt een SOLE alle gelegenheid om verder uitgebouwd te worden. Bijvoorbeeld door:

• kinderen zelf onderzoeksvragen te laten bedenken;
• kinderen een bron minder te laten gebruiken;
• een presentatie op te laten nemen (filmen) of via een presentatie te geven;
• een hele week de tijd te geven voor een flinke onderzoeksvraag (of een compleet thema);
• bronnen te vermelden onder de gevonden informatie (waar komt de informatie vandaan);
• stelling te nemen (argumenten voor en tegen te verzinnen) in maatschappelijke kwesties, door het stellen van maatschappelijke vragen;
• leerlingen in lagere groepen bekend maken met Sole’s, zodat zij die ook kunnen gaan gebruiken (door eerst kinderen mee te nemen in het proces en daarna zelf het proces te gaan begeleiden bij deze kinderen).

 

Heb ik je kunnen overtuigen?

Hopelijk heb ik je met dit artikel kunnen laten lezen hoe ik over Sole’s denk en ik hoe ik denk dat je goed onderwijs kunt geven waarin kinderen eigenaar zijn over hun proces. Ik ben benieuwd of jij Sole’s gaat doen met je klas en zo ja, hoe dat uitpakt! Laat je een reactie achter?